VOJO MONTAREN
Mia panjo estis nekredanto, mian patron mi tute ne konas, ?ar min naskis panjo ekster geedzeco.
Mi naski?is en vila?o meze de la senlima rusa ebena?o, tie mi anka? finis mezlernejon. Tuj poste mi eklaboris en ?tata vendejo, sed balda? oni sendis min urben, al kurso pri kvalifika pliboni?o.
Mi lernadis diligente, ?iutage e? ?is vespero. La vivo fluis kvaza? ordinara ebena?a rivero, malhaste portanta min iomete malsupren al fora maro.
Tamen unufoje, kiam ni hejmeniris post la lernotago en nian ?tatan komunlo?ejon, mia kunulino ial kondukis min per nekonata vojo, kiu venigis nin al la barilo de la urba katedralo.
La amikino diris al mi:
- Ni levi?u (eniru) en la kirkon, bruloferu amba? po unu kandelo al Sankta Nikolao de Mira, por ke li helpu nin sukcese fini la kurson.
La ideo tute surpizis min! Ekde bazlernejo oni severe malpermesis al ni ?iuj e? eniri kirkon, nu mi neniam kura?is rompi iun ajn tabuon. Mi neniam e? pripensis, por kio do oni ja konstruas kirkojn, kio i?as tie? La subita a?daca propono de l’amikino kvaza? forigis la infanan malpermeson, kaj mi vigle sekvis ?in.
Levi?inte la? ?tuparo, ni eniris tra la katedrala pordego.
Tie unue ni amba? a?etis po unu kandelo. La amikino informi?is de iu pre?anta virino pri kie trovi?as la ikono de Nikolao Miraklulo. Nu, ni starigis niajn kandelojn sur la kandelingon ?e la ikono, kaj poste turnis niajn rigardojn anta?en, al alteniranta altara ikonostazo, tien, kie inter la fajretoj de lucernoj kaj kandeloj, inter lignaj ornamoj kaj flagretoj de orita?o dealte videblis nekonataj, tamen ial parencaj viza?oj de sanktuloj.
Nun anta? unu ikono aperis iu servanto, vestita per ia longa antikva vesto, kaj, levinte la manon kun incensilo, malla?te vokis: “La naskintinon de Dio kaj patrinon de la Lumo ni kantaltigu!”.
Li malhaste ekiris la?longe de la eja perimetro, fumigante bonodoran incenson.
Ie ensupre la ?oro tenere kantis ion ?istiame nekonatan al mi: “Altigas mia animo la Sinjoron, kaj la spirito ek?ojis pri Dio, Savanto mia”.
Tiuvespere mi ial sentis senka?zan sopiron kaj eble tial la alta kaj tenera melodio akre tu?is mian koron. ?i proksimi?is intima kaj malfermis ian ka?an pordon de la koro, kiun mi e? ne konis ankora?. Mian animon plenigis la neklarigebla agordo, tiom kortu?a, ke oni ne povus esprimi. Min trafis bloveto de io alia, neeble purega, spirita, nevelkebla por ?iam. Kiel mi povus esprimi la efekton per homa vorto? Sajnas, ?i tiun povas klarigi nur la interna sento mem.
La spiron kunpremis la neeltenebla dol?a angoro, pro kiu la rigardon nebuligis larmoj. Mi penis reteni ilin, por vidi plu, tamen mi ne sukcesis kaj blindi?is. Nerimarkante mi forgesis min, profundi?is en ia nova ekzistado.
Mi ne memoras, kiom da tempo da?ris la feli?o. Mi rekonsciis ?irka?a?ojn post la pu?eto de mia kunulino.
- Nu, iru do, - diris ?i.
Al mi tute ne pla?is disi?o de mia nova sperto, de la graca sento, en kiu mi iom da tempo envivi?is tutplene. ?agrene mi pensis, kial do ?i e? tute sen ia ajn suspiro pretas anstata?igi la neordinaran feli?egan sperton, kiu povas esti ja neripetebla, kontra? vanta babilado. ?u pli pla?as al ?i kuni?i kun geamikoj, ?iam okupitaj de la senfina konversacio?
Certe mi obeis. Survoje la amikino rakontis ion e? mansvinge, sed mi tiom eni?is enkoren, ke nun mi e? tute nenion memoras el la rakonto. En la komunhejmo mi tuj falis surlite e? ne senvesti?inte, kvaza? post ia forta kaj longa penigo. Tutvespere mi restis en tuta sensento al ?io ?irka?a, ?ar min tro impresis la traviva?o de la profunda interna renverso. Demandon de la amikinoj pri la subita humor?an?o mi respondis, ke mi ial malsanetis.
Encerbe ankora? sonadis la nekomprenebla slavona teksto de la refreno tiel forte impresinta min: “Ol la keruboj pli honorindan kaj senkompare ol la serafoj pli gloran, sendifekte naskintan Dion la Vorton, ni gloras Vin vera Dipatrino.”
Tiuvesepere mi e? ne provis preti?i al la morga?aj lecionoj. Kaj nokte mi da?re ne povis ekdormi, ?ar min ja senfine maltrankviligis la venantaj demandoj: kio do okazis al mi?
Morga? mi venis al la lecionoj, tamen tutan tagon mi pasigis en sen?esa malatento. La apena? ?isatendita vespero permesis al mi kuri al la katedralo kun haste kaptitaj akselen kajeroj kaj libroj.
Tie ?i oni jam ekigis la Diservon.
Mi malagrable miregis pri la granda amaso, kiu tute plenigis la katedralon. Ja e? ?ajnis, ke neeblas trairi ?in al la altaro. Necesis starigi fore de la hiera?a loko. Ian altan virinon mi demandis, kial do hodia? okazis tia terura amaso. Turninte sin al mi, ?i klarigis:
- Kial do nekompreneblas? Hodia? estas sabato, do morga?as diman?o. Tial oni diservas al la Resurekto, ?ar Servo ja ?iam ekas ekde anta?a vespero. Tial multas enkirke homoj, ja diman?e oni servos la Dian liturgion, la ?efan Diservon.
Nu, kio do? Mi ja ser?is revivi la hiera?an sperton, do mi penis enatenti la ?oran kantadon, beda?rinde, apena? a?deblan. Sed vane.
Jen iu staranta anta? la altaro diservanto legis ion, poste al li inspirkante respondadis alterne du ?oroj. Mi provis stre?i la atenton por kompreni la sencon de la tekstoj, tamen mi nenion sukcesis a?di krom la vortojn “Dio estas la Sinjoro, Li aperis al ni”. La envenantoj sen?ese ?enis min, mal?entile trapu?adis anta?en, do mi deiris flanken kaj stari?is en ia ka?ita anguleto por iom koncentri?i tie, sed vane, ?ar homoj anka? tien sen?ese eniradis, por kishonorigi la surmuraj ikonoj. Do e? minuton da kvieto mi ne trovis.
Tio da?ris tutserve. Tiel mi ne povis e? iomete proksimi?i al la ser?ita korsperto.
Sekvantan matenon mi rapidis enveni la katedralon la?eble pli frue - por anta?i la amason.
Tamen tie jam trovi?is sufi?e da homoj. Evidenti?is, ke oni diman?e kutimas pro la amaseco servi vice du liturgiojn, unu post la alia. Anta? la komenco de la malfrua liturgio mi sukcesis plenrigardi ?ion en la kirko, kun pia scivolo esplori la diverseco de nekompreneblaj objektoj de la eklezia kutimuzo, pridemandi ?iun, kiu al mi renkonti?is, pri ?io, kion mi renkontis.
Mi sukcesis aran?i?i en la ni?o de flanka enirejo, el kie la tuta kirko videblis bone. El la flanka altara pordo eliris servanto, kiun oni nomas diakono, kaj la?te heroldis la venon de la ?efpastro. La ?oro respondis per la forta akordo, kun vortoj tamen tute nekompreneblaj, ne slavonaj, sed grekaj: “Ton despotin ke ar?ierea imon.” E?o bele resonis supre, sub la katedrala kupolo. Mi mirege spektis la solenan ceremonion de la ?efpastrakcepto, kaj poste anka? lian vestadon. ?ion akompanis la sen?esa kantado de du alternaj ?oroj.
Poste ekis la malfrua liturgio. Nun aperis flanke de la altaro plia pastro. La homoj unuope aliradis lin, kaj li pri io interparolis kun ?iu, kovrinte tiun per iu speciala teksa?o. Mi demandis la apudstarantan virinon – pri kio estas la interparolo.
- Tie okazas pekokonfeso, - respondis ?i.
- Kio oni devas fari por alveni tien?
- Necesas preti?i.
- Do kiel? – mi demandis plu.
- Oni bezonas fastadi, tio estas man?i nur la fastan. Se vi fervoras, do man?u nur panon kun akvon. Sekvan diman?on venu, tamen ne forgesu averti la pa?jon, ke vi unuafoje konfesos – do li mem demandu vin.
Nun unu pre?anta virino petis nin eksilenti:
- Oni jam tuj kantos la Keruban.
Dum iom da tempo tute eksilenti?is la kirko, tuj la ?oro malrapide kaj majeste ekkantas: “La kerubojn mistere simbolante, kaj al la viviga Triunuo la himnon trisanktan kantante, ni ?iun zorgon ?i-mondan nun formetu.”
Nu, jen finfine mi akceptis la deziratan! ?iu ja nun staradis kvaza? stoni?inta, sen e? moveto, en la profunda pietato.
Certe nun, tuj ferminte la okulojn, mi eni?is enkore, trovonte ripeti la beatan feli?egon, ekkonitan anta? unu tago.
Ve! Vane mi pene ser?is ?in. Mi traprovis la tutan koran pordaron, tamen mi ne sukcesis malfermi tiun feli?igan.
Post la fino de la Diliturgio mi revenis komunhejmen. La plua vivo mia ankora? aspektis ordinara, en la ?iutaga lernado. Tamen ?iuvespere mi estis rapidanta katedralen, kaj mi tutatempe memoris la bezonon de la konfesa preperado.
Fine, en la deziranta tago de la Resurekto, mi denove stari?is kune kun la aliaj konfesantoj. Gisatendinte mian vicon, mi alvenis la pastron kaj konfesis, ke mi unuafoje konfesos.
Mire alrigardinte min, li diskrete demandis:
- ?u vi surportas la krucon?
- Ne, - respondis mi.
- ?u vi estas baptita?
- Ne.
- Kiel do mi povus akcepti la pekokonfeson - konkludis li - se vi estas e? ekster la Eklezio?
Mi deiris perpleksa. ?u do vane mi preti?is? Sed unu virino, vidante mian konfuzon, afable manprenis min kaj klarigis:
- En la fino de la Servo vi eliru la kirkon, tamen ne iru hejmen, sed pacience atendu la pa?jon. Tiam alvenu al li kaj demandu, kiel do vi akceptu la bapton.
Do mi faris ?uste tion. ?isatendinte lin, mi rapide alvenis kaj klini?inte demandis.
Iom silentinte, li diris:
- ?u vi ne demandis la gepatrojn, eble oni jam baptis vin infana?e?
Nun mi komprenas, ke li certe timetis la tiamajn estrojn, ?ar tiam en Rusio oni ne estus sekura, baptonte ian nekonatan neofiton, precipe junan. Ja la dua soveta persekuto tiam tute da?ris.
- Pa?jo, - respondis mi - ja mia panjo estas tute nekredanta, ?i neniom komprenis ?iun ?i tiean e? pli malbone ol mi mem. ?i ja e? enkirke neniam estis.
- Nu, eble la patro?
- Mian patron mi tute ne konas, ?ar mi estas bastardino.
Li atentege rigardis en miajn okulojn kaj decidis:
- Nu, tiuokaze, venu morga? por bapti?i.
Sekvantan tagon mi akceptis la unuan ortodoksan mistera?on.
Kaj poste min trafis iu stranga, tamen nesufokita emo – esti en la kirko, nur tie. Dum lernado mi sen?ase meditis pri la Servo a? ?enerale pri la kirko. Ia nekonatebla forto emigis min tien, kie mi unuafoje ekkonis la kortu?eton de la alia, la misteran bloveton ne ?i-mondan.
La kursa lernado nun ?ajnis jam neinteresa, senta?ga. Fine for?etinte ?in, mi aran?is sin ordigistino en la katedralo.
Nun min kaptis la ?atego al ?io eklezia, al ?io, kio feli?e nun ?irka?is min ?iutage. Kaj unue al mi mirinde pla?egis mia kirka laboro, kvaza? tute senvalora, enua ordigado. Vere, mi pretus e? ?iam pasigi mian tutan tempon enkirke. Mi neniam elirus. Mi lavadis plankon, senpolvigadis tapi?ojn, ?isbrile poluradis grandajn kandelingojn. Neeblas kalkuli, kiom kiomfoje mi ?iutage viza?altere klini?adis anta? ?iu vi?ota ikono. Sen?ese mi honorkisis ilin. Ja multfoje mi klarege sentis ian miraklajn alfluojn de la kora ?ojo, akompanita de iu nekomprenebla kora emocio.
Por mi plu ne ekzisteblas io pli ?oja ol sen?ese restadi enkirke. Kia stranga al mi ?ajnis la ?iama rapideco de la kirkaj diservantoj, kantistoj kaj paro?anoj, kiam post la Servofino ili lasis la kirkon. Kaj anka? e? plu diru mi, ?ar temas pri la ?efa afero: mi ne povas esprimi la amon aperintan ?e mi, la amon al ?iu homo, precipe al la venonta enkirken. ?iu tia i?is por mi tiel aminda, tiel komplezinda, ke mi sincere rigardis tiun mia vera frato a? fratino.
Jen, tiutempe inter la katedralaj pastroj ?ancis kelkfoje servadi unu pastro-mona?o, jam granda?a. Li rimarkis en mia diligento kaj ligi?o al ?iu kirka mian inernan staton, kaj unufoje diris al mi:
- Mi ja rimarkas, ke vi restas en la neordinara stato, kiun ?ajne e? vi mem ne povas konscii. Similaj alfluoj de la Dia fervoro malofte trafas certaj junuloj dum ilia koro restas libera de iuj ajn teraj ligi?oj. Tamen poste nur maloftaj el ili povas gardi sin de ?io alloga – frue a? malfrue la mondo kaptas ilin en sian reton, kaj la teraj herba?oj sufokas la ?ermojn de la nova spirita vivo. Ja tion mi mem multfoje jam observis dumvive. Por gardi sin kontra? la logiloj, kiun ?iam pretigas kaj prezentas al ni la malamikoj de nia savo, necesas atentegi siajn internajn pensojn.
Iom silentinte, li aldonis:
- Ja ?uste en tio ?i trovi?as la esenco de ?iuj Diopla?aj aferoj, pleja substanco de la penado por savi la animon. Ja la Skribo instruas: “Pli ol ?ion gardantan, gardu vian koron; ?ar el ?i eliras la vivo” (Sent. 4, 23) Anka? Sinjoro mem diris ?uste pri tio: “Viglu kaj pre?u, por ke vi ne eniru la tenton” (Mat. 26, 41).
Mi nur atentis silentante, do li da?rigis:
- Tamen vi tute ne havas ian ajn scion pri la metodoj de la interna nevidebla lukto, la malfacila lukto pro la koratento, la militvojon de la senhalta pre?o. Do vi bezonas ani?i mona?inejon, por tie la arton eklerni de iuj tieaj spertulinoj. Rezulte vi havos tiun pre?on kiel armilon, per kiu vi povos frapadi nevideblulojn kaj detrui sennombrajn insidojn de la in?eniuloj. Forveturu do en mona?inejon, nepre forveturu, ne mal?paru la Didonita talento, uzu ?in utile por animo via. ?ar ja neniam mankas volontuloj por lavi kirkan plankon kaj senpolvigi ?i-tieajn tapi?ojn.
- Tamen kio do estas mona?inejo, - respondis mi nekompreninte, min neniu ja informis pri la tiaspecaj aferoj.
- Mona?inejo estas amikinaro de la kristamaj fratinoj, rezignintaj ?i-mondon por dedi?i sin ekskluzive al la Diservo. Ili vivas kiel unu familio, subestre de patrino higumenino. Mona?inejo estas lernejo de la spirita vivo, kie oni studas la grandan sciencon de la sinkono pere de la spertulinoj. En la mona?a komunlo?ado balda? eltrovi?as ?iu nia malbono, kutime ka?ita enanime. Nevolaj kolizioj inter la fratinoj utilas por ?ia korektado. Tiel oni malkurbi?as ?iun kurba?on de la karaktero. Tio similas al riveraj ?tonoj, kiu glati?as kaj e? rondi?as, ruligata per la riverfluo kaj kolizi?anta unu la alian. En la samideana mona?a rondo la ?efa laboro tutatempe estas la (tiel nomita) mensfaro, kiu estas atentego kontra? ?iu envenanta enmensen penso por purigi la koron per senhalta pre?o.
Responda al mia koro estis lia instruo, kvankam mi povas tute ne ?ion kompreni tiam. ?ar mi sukcesis tralegi nur la eksplikon de Teofilakto pri la Evangelioj, e? Biblion nur parte, kaj kelkajn librojn plu, kiujn oni povis trovi por mi en ekleziestrejo – tiutempe ja oni preska? tute ne permesis presi la ortodoksan literaturon. Do, lia mencio pri “mensfaro” a? pri “atentego al internaj pensoj” ankora? restis por mi mistera.
- Jen, ani?u tien anka? vi, fari?u fian?ino de Kristo, samkiel la ceteraj tieaj lo?antinoj. Dedi?u vin por nura servo al Eterna Fian?o Jesuo, lernu sen?esan pre?adon. Tiel servante al Li tutvive, ?iutage kaj ?iunokte, vi estos amata de Li per eterna amo. Nepre tempos, Li prenos vin de la tero por beata gajo kun Li.
- Kie tamen trovi?as la mona?inejo? – demandis mi la granda?ulon.
- Unue alveturu al la Po?ajeva vira mona?ejo, - respondis li. – Tie oni sciigos vin pri ?io necesa por la plua vivo.
La neatendita propono subite dezirigis min unuafoje voja?i tra la vastego de Rusio por propraokule vidi tion, kion mi nur malklare imagis pere de geografiaj lernolibroj en la mezlernejo. ?ar mi ankora? nenien voja?is, krom en urbojn, plej proksimajn al mia denaska vila?o. Do, mi ne perdis tempon, sed tuj venis al la ?efpastro kaj petakceptis la benon por mia piligrimo, kaj poste a?etis biletojn en Ukrainon.
Jene ekis mia voja?o, en multaj revoj pri la plezura kaj e? alloga vojo.
Tamen okazis io tute alia.
Jam envagoni?inte, mi longe ser?is mian lokon. Ve, fine mi konfuzi?is, eltrovinte tion jam okupitan. Evidenti?is, ke en la kaso oni misvendis du biletojn por ?i-loko. Kondukisto trankviligis min, promesante aran?i la aferon post la veturi?o.
Kiam li montris al mi unu liberan lokon, mi tuj sternis la litan tola?on kaj ku?i?is por kviete ripozi. Tamen jam en la sekva stacio, kiam mi jam dormis, la kondukisto vekis min, ?ar venis pasa?ero, okuponta anka? tiun lokon la? lia bileto.
Nu, mi stari?is. ?iu loko jam estis nun okupita. Tutnokte kaj preska? tutatage mi sidis sur vagona rubujo apud necesejo. ?e la vespero liberi?is unu flanka supra loko, kiun la kondukisto prezentis al mi.
Duanokte iu ebria pasa?ero, mistrafinte la vagonon, aran?is la grandan skandalon kontra? la kondukisto, e? preska? ?isbatale.
Kiam tiu porhomrajta batalanto, penege kompreninte la eraron, finfine foriris, tuj en la sekva stacio envagoni?is samtempe e? du grandaj familioj kun la etuloj, kiuj senprokraste ekploris, vekante la vagonanaron. Nu, anka? ili silenti?is prizorgitaj, do ?io kvieti?is. Nur mi jam ne povis dormi, a?skultante la maltrankvilan batadon de la radoj.
Frumatene mi provis kveti?i, elveninte en internan vagonan kajon, de kie bone videblis la monotona pejza?o de la senranda rusa ebeno - jen arbaretoj meze de la verdi?intaj kampegoj, jen kampetoj meze de la eternoverdaj arbaregoj. preterflugis vila?oj, kie malofte e? videblis ankora? nedetruitaj kirkoj.
Lacigita, mi denove enliti?is por ekdormi. Tamen, ve, balda? la etuloj veki?is kaj denove ekploris. Poste apud mi ekis la necesaj proceduroj, do la patrinoj kuris, forportante pispotojn. Nu, la aero nature malfre?i?is, kvankam ?i verdire ekde komenco ne tro perfektis.
Mia unua revemo mortis senspure. ?io ?i da?ris tutvoje. En la urbo Vjatka la patroj a?etis por la beboj la amuzilojn, balgajn muzikilojn. Nature la infanoj vigle plila?ti?is e? neimageble, ?is mi obturu la orelojn.
Nevole do mi devis pripensi – se ?io ?i estas nur la komenco, kio do estos la fino de la vojo?
Jen la trajno alvenis en Moskvon. Unuafoje mi trovis min en urbego, do senfine eraradis ser?ante la vojon. Moskvanoj terure rapidis, nevolante respondis demandojn. Mi satvoja?is per la metroo, ?ar mi ja multfoje misdirektis, nu, kiam finfine mi atingis la bezonan stacion, mi jam estis laca.
Sed miaj aventuroj ja nur ekis. Tutnokte mi suferis ?e la kasoj ?is mi sukcesis registri bileton. Nu, poste mi lace sidi?is sur multe deziritan benkon.
Tiu ja estis jam ne unua mia sendorma nokto.
Kiam mi malfermis la okulojn, do rigardante la muran horlo?on, mi la?te veis, ?ar ja mia trajno jam estis forveturinta! Mian ?agrenon mi ne povas priskribi. Kuris mi al la staciestro. Bon?ance li kompatis min, telefonis ien kaj ordonis al iu rearan?i mian bileton senpage.
Veturante al Kievo, mi opiniis ke miaj problemoj jam solvi?is, ?ar Kievo ja estas kelkoble malpli granda urbo ol Moskvego, tial la terura amaso ?e la biletkasoj min ne plu minacas. Sed okazis la malo! Pli longe ol e? tutan tagnokton mi staris ?e la kasoj per miaj kompatindaj piedoj. Post la suferoj mi fine envagoni?is en la trajnon, veturonta al Ljvov.
Nu, sekvan tagnokton mi satdormis, dum la trajno man?is la senfinan stepon de Ukraino, ?is atingis ?i la stacion plej proksiman al Po?ajev.
Elirinte la vagonon, mi tuj vidis ?e la busa haltejo la amason de la similaj al mi piligrimuloj, kiuj plejparte estis virinoj.
La ortodoksaj piligrimoj konstante venis ?i-loken el ?iuj finoj de la USSR por honorklini?i al la korpo de sankta Ijob, por honorkisi la miraklan Po?ajevan ikonon de la Dipatrino, por trinki la mirakle aperontan akvon el ?ia spuro, por trarampi la mallar?an enirejon en la malluman kaverneton (kie iam vivis Ijob, la granda Di-sklavo), por resteti ?i tie, mirante pri lia gloraga peno kaj pacienco de suferoj, kiujn li elportis vivante en la kaverno, elfosita de li mem.
Veninta buso povis kunpreni nur la malplian parton da la atendintoj. Mi tamen sukcesis enbusi?i. Plenigite ?islime, la buso malrapide veturis la? ?oseo.
Balda? mi sukcesis ekrigardi trafenestre la neordinaran aspekton de la amasi?intaj sur monteto belegaj ekleziaj domoj kaj kirkaj kupoloj kun la oraj krucoj supre, super kiuj e? altis la sonorilturo. La majesta bildo efektis min tiel forte, ke mi ne forturnis la ravan rigardon ?is la buso haltis ?e la Lavro.
Post minuto mi jam estis sur la tereno. La malfrua liturgio ?us fini?is. La amasoj elkirki?is kaj kvaza? maro disfluis ?irka?en. Neniam anta?e mi vidis tiom multe da kredantoj!
Mi haste enkirki?is por honorkisi la sankta?ojn.
Sur muro apud unu Dipatrina ikono trovi?is fiksitaj apogbastonoj. La virino, kiun mi demandis pri la ka?zo, klarigis ke iam unu lamulo resani?is, verkrede honorkisinte la ikonon, kaj tuje lasis siajn apogilojn sur la loko de la savo. Anka? hodia? la kredantaj akceptas la petatajn, pre?ante kun la firma helpespero.
Mi da?re iris plu, de unu ikono al la alia, poste mi atente rigardis la muraj freskoj kaj fine, elirante la kirkon, mi esploris la internajn konstrua?ojn de la Lavra.
Mi e? rigardis en profundan puton, sed nun oni eksonoris por anonci la komencon de la vespera Diservo.
La servo da?ris ?is la malfrua nokto, kaj poste ?iuj paro?anoj, piligrimuloj kaj e? almozpetantoj, da kiuj estis multego, ien rapide disiris.
Elirante la kirkon, mi demandis unu virinon, kie trovi?as la hotelo? ?i surpizite respondis:
- Kia do hotelo? ?u oni permesus aran?i hotelon?
Min ?isprofunde konsternis la respondon. Mi e? ne suspektis tion, kio ?ajnis tute natura al ?iu normala soveta homo: kial la ateista gvidaro permesu al la eklezio aran?i hotelon por supersti?aj piligrimuloj? Nenial!
La profunda nokto jam kaptis la teron.
Nu, do kiel mi tiam faru? Kie do mi tranoktu?
Vagante senluman nokton tien kaj reen mi trafis la grandan staplon de malplenaj kestoj, kunmetitaj malanta? la komuna necesejo. Pripensinte kelkminute, mi decidis tranokti?i ?i tie. Nu, mi prenis du kestojn, metis ilin surteren, kaj surku?inte ekdormis, ?ar someraj noktoj en Ukraino estas ja varmaj.
Mateni?e, kiam oni eksonoris, mi rapidis en la Kavernan kirkon, kie oni kutime liturgias defrue. La ?oro kantadis, la pre?antoj pre?adis klini?ante, nur mi sola staradis nepartoprenanta. Mi nenion vidis kaj nenion a?dis post mia unua nokto, pasigita sub la nura ?ielo en la fremda lando. Mia spirito estis sufokita, mi unue sentis min senhejma vagantino.
La obskuraj pensoj, ?iu sekvanta pli teruran ol la anta?a, fulmadis en mia cerbo, mornigante min. ?u mi povus e? supozi, atinginte Lavron la bastionon de la Ortodoksizmo, ke min trafos tiom da pezaj ?ena?oj, kiu kruele ruinigis la ravajn revojn pri mia balda?a ani?o en mona?inejon?!
Konsterninte, mi timis e? pensi, kio okazos, kiam mia mono el?erpi?os.
La frua liturgio finis. Elirante la Kavernan kirkon, mi venis la kirkon de la mortodormi?o de la Dipatrino. Ja tie mi vidis hiera? la fiksitajn apogilojn. Mi staris anta? ?i surgenue kaj nevole larmis, esperante la apogon. “Sanktega Sinjorino Dipatrino, ?iela Re?ino, - vokis mi interne, - Vi scias mian bezonon kaj malgajon. Helpu al mi en mia soleco, raciigu min, montru la vojon al la sava hejmo, forigu la netolereblan mornon, kiun mi ne fortas elporti.”
Mi stari?is degenue. Mi honorkisis la manon de la Potenculino. Subite mi eksentis alfluon de ia neesprimeble delica kvieto, kvaza? de sur la koro defalis iu peza ?tono, kiu anta?e sufokis min, neebligante libere spiri. Kune kun la ?tono malaperis la morno, kruele turmentinta mian animon. Mi subite fartis malpeza.
Kiom dezirata – sed kune kiom neatendita! – estis la miraklo! En mi ?i ekscitis spiritan fervoron, kiu mian mornon tute senspurigis. Tuj min trafis la ideo konstrui inter la kestan staplon ion similan al nesto. Dankinte la Re?inon, mi tuj rapidis al la loko.
Mi esploris la staplon, do mi konvinki?is, ke vere - en la interno mi povos enlo?i?i. Tuj mi planis la konstrua?on, kien kiuj kestoj mi transmetu. Mi atendis la nokton kaj eklaboris. La okuloj balda? kutimis mallumon, kaj mi longe kombinis la kestojn tiel kaj aliel, preska? tutnokte, ?is finfine ?e mateni?o mi trovis la bezonitan varianton de la konstrua?o. Rezultis la hejmeto inter la staplo. Tie ?i mi povas nur ku?i. La eta enrampejo estis tute nerimarkebla el ekstero, se mi kovru ?in per la ta?ga kesto.
Nun mi mallonge ripozis en mia nesto. Post mateni?o, dum la unua sonoro, mi enkirki?is por la frua liturgio. Poste mi vagis por trovi la panan vendejon. Survoje mi trovis anka? ?ifitan kotan pecon de polimera filmo. Mi purlavis ?in kaj alportis enhejmen. Mi plukis kestajn najlojn, fiksis la filmon surmure kaj sur plafone. Rezultis io simila al la tendo kun deklivo kontra? pluvo.
Tiamaniere, tute nerimarkita, mi lo?is en la Lavro meze de la kesta staplo, man?ante nur la panon kaj akvon. E? pli! Unufoje, preterirante la mona?an rubejon, mi trovis tie sufi?e multe da panpecoj. ?ar la Lavra frataro tute ne konas malsaton, tiel oni for?etas la panon apena? malfre?an. Do mi ?iutage kolektis la pecojn kaj sekigis ilin per la sunbrilo. Nun mi ?enerale perdis la monbezonon.
La?tempe mi iom post iom konis la Lavran kaj la apud-Lavran vivmanierojn de la ortodoksuloj, mi e? konis surface iujn paro?anojn de Po?aev.
En la urbo Po?aev, ekster la Lavro, kutime lo?as multe da mona?inoj, kiu ?iutage venas enkirken. Certe, mi ciam observis ilin atente por koni ilian vivon. Min tre atentigis nigraj rondaj ?nuretoj, ?iu kun multaj nodoj kaj unu hupeto. Tian a?on havis ?iu mona?ino, kaj nepre fingrumadis ?in tutserve. Al mia demando unu mona?ino respondis, ke dum mona?i?o ?iu mona?ino akceptis ?i tian rozarion kaj anka? ordonon: “Akceptu, fratino, la glavon spiritan, kiu estas la vorto de Dio, kaj portu ?in en via bu?o, sen?ese nepre dirante: Sinjoro Jesuo Kristo, Filo de Dio, kompatu min pekan.”
?ar min pli interesigis la nova mencio pri la sen?esa pre?o, do ?i detale klarigis al mi pri ?io koncerne tiu laboro, kaj fine ?i aldonis:
- Jen ni sen?ese faris enmense la pre?on, fingrumante la nodojn de la rozario.
- ?u permesitas anka? al mi fari la samon?
- Nu, certe, permesitas, - respondis ?i. - Serafimo de Sarov diris al ?iu, inkluzive anka? laikoj: “?ie kaj ?iam, dum ?iu afero, ?u irante, ?u veturante, nepre faru sen?ese la Jesuan pre?on.”
- Tamen kie oni povus akiri tian rozarion?
- Jen mi mem ja donu al vi, ?ar mi havas la rezervan, - diris ?i kaj eltiris ?in el la po?o de sia subsultano.
Tamen tuj ?i avertis:
- Memvole ne kura?u ekigi ?i-faron, nepre akceptu por ?i benon de iu mona?o-pastro. Nepre nur post la beni?o komencu la sen?esan pre?adon.
Mi faris ?uste tiel. Mi petakceptis la benon, kaj jen mi ekpre?is.
Inter homoj mi pre?is silente, enmense. Kiam mi restis sola, do mi estis pre?anta voke, tamen en mia nesto mi pre?is flustre, por ne esti malka?ita, ?ar necesejon ?iam vizitis homoj, ja ili povus a?di min.
Tiamaniere mia vivo ekfluis la? nova vojo, nur Digloren, tute sen ia ajn zorgo pri morga?a?o. Tutan tagon mi pasigis en mia ka?ejo, pre?ante kaj pre?ante, e? por unu minuto mi ne lasis la rozarion. Samtiel nokte – nevole dormi?etinte mi nepre tuj veki?u kaj denove pre?u. Dormis mi per multaj hazardaj tempopecetoj. Se la dormo premis forte, mi vigli?is per promeno ?irka? mia ka?ejo, poste mi denove ennesti?is, pre?ante kaj pre?ante. Mi ne permesis al mi ripozeti, por ke la pre?o estu vere sen?esa. Tiel mi instruitis de tiu bona fratino.
Komence mi ?iam forte kaj pene pre?igis min, ?ar la afero movi?is tre malfacile. Min konfuzis multaj absurdaj pensoj, kiuj svarme fantomis kirli?ante en la cerbo, opoziciantaj kontra? mia pre?volo.
Multaj tiaj pensoj aperas sendepede de la homa volo kaj ?iam nepre peze kontra?as la pre?on – el la sperto de la pre?openo ?iu memsperte konas la malbonon de la nevibeblaj malamikoj, al kiuj malpla?as la pre?o. Nur tiel mi sperte komprenis la vortojn de la granda?a mona?o-pastro, kiu sendis min en ?i-vojon.
Tiel fini?is la somero. En la mezo de la a?tuno mi rimarkis, ke la vortopre?o i?as senpena, surprizinte facila. Anka? aperis la stranga interna helpo kiel iaj mensaj pu?oj. Ekzemple, jen min allogis tia neordinare brila penso, veninta enmensen, ke e? la pre?o ?esis, sed subite el la kora profundo venis la pu?o kiel la vortoj: “Sinjoro Jesuo Kristo…” Tuj la menso alkaptis la vortojn, do la pre?o da?ras siavoje, sen ia ajn peno de mi. Tio okazis multfoje.
Anka? enkirke dum servo mi sen?ese a?dis interne la sen?esa: “Sinjoro Jesuo Kristo, Filo de Dio, kompatu min pekan.”
Tamen! ial dum la ?orkantado mia spontana pre?o malfacili?is, e? ekhaltis, do revenis la bezono de mia peno. Tute ne malhelpis ?in aliaj diservantoj – nek legintoj, nek diakonoj litaniantaj – unuvorte, neniu. La interna pre?o ?esis nur dum ?orkantado. Tiu ponto, per kiu mi venis en eklezion, nun perturbis pluan aferon!
Nu, post servofinoj mi ka?is min en mian neston, kiu i?is tre plezura dank’ al mia tutsoleco.
Sed nepre proksimi?is la malvarmo. Feli?e, kiam mi lasis mian hejmlandon, mi prenis tutan mian veston, vintran samkiel someran, ?ar elveturante el mia urbo mi jam anta?sentis ke la estinteco tutfinis. Do nun ?io ?i vesto vere utilis.
Tamen poste mi jam ne povus uzi mian neston, ?ar la vintro venigis ne?on. Miaj spuroj apud la kesta staplo minacis malka?i mian hejmeton. Do mi provis balail-ka?i ilin, tamen mi ne tre sukcesis.
Unufoje min trafis la ideo translo?i?i en la interdoman frataran necesejon. Mi prenis kovrilon de granda kesto kaj alportis ?in en la fratlo?an korpuson. En la necesejo, okupinte la plej malproksiman ?elon, mi surmetis la kovrilon kaj ku?i?is ka?re. Nu, tute neniu vizitis la necesejon dum la nokto, do mi konvinki?is ke ?i tie mi povas kura?e enlo?i?i.
Mi ekis aliri necesejon ?iam malfrue por tranokti. Kortistoj ial silente preterlasis min inter la korpuson, kvaza? rigardante min indi?ena.
En la necesejo mi unuafoje eksentis, ke la sen?esa pre?ado plu ne lasas min anka? endorme. Dormetis mi ja malmulte, sume dum malpli ol tri horoj ?iunokte. La dormetpecoj okazis malprofundaj kaj mallongaj, strangaj. Kvaza? mi dormas, tamen eble tute ne dormas, nur mi sen?ese a?das interne la pre?on.
Unufoje dum tia nokta pre?o mi eksentis la koran varmon, kiu disvasti?is tutkorpe. Mi plene varmi?is.
La necesejo ja ne estis hejtata, sed nun tio min jam ne plu ?enis. Ekde la vintrokomenco mia animo sen?ese restis en la neesprimebla paska ?ojo. Neniu ekstera cirkonstanco mornigus ?in.
Certe, mi normale konsciis la strangan nekonformecon inter la kvaza? netolereblaj kondi?oj de mia tiama vivo kaj mia miriga farto. De kie, kiel tio povis esti? Mi vivas ja pli malbone ol la plej mizera mizerulo. Mi bezonas ser?i man?a?on el rubujo. Mi estis proprasence la plej malsurpa inter ?iuj ?irka?uloj. Kiu povus konkuri kontra? mia malabundeco? Interalie, mi e? por minuto ne povas ja perdi alarmopreteco, ?ar la Lavron atente observis la milico. Ties nigra a?to malhaste ?irka?veturis la terenon, ser?ante la similajn al mi ulojn.
?is nun mi miras pri la alfluoj de neatendita ?ojo, kiuj e? por minuto ne permesis ke la morno enradiki?u en mian koron. Okaze jen mi iam pripensis time pri mia estonteco, sed tuj la varma ondo de la ?ojo alflugis, momente droniginta ?iun alarmon kaj angoron de iu ajn anta?timo. Do rezulte mi denove vivu senzorge, sen penso pri mia estonteco, doninte la tutan zorgon pri mi al la Dia intenco.
Danke al la interkonateco kun la Lavraj mona?oj mi sukcesis dumvintre tralegi multaj pre?utilaj verkoj de Sanktaj Patroj, kaj precipe kvin volumoj de la greka “Bonamo”. Mi gvidis min per la verkoj en mia spiritvivo, ?ar mi ne kura?is konsiligi iun fraton.
Finfine, la malfacila frosta vintro fini?is. La ne?o degelis. Mi denove translo?i?is en mia pla?an neston inter la kestoj. Dumnokte estadis ankora? frosteto, tamen mi ja havis la vintran veston. Kompense mi eksentis la liberon, ja en la fratara korpuso mi e? dum tuta vintro ne povis legi nek kanonon, nek akateston.
Tamen ?i tie min trafis la neatendita konfuzo: evidenti?is, ke la memmovi?anta pre?o malhelpas la eksteran pre?parolon.
Longe mi prepleksis, ne sciante, kiun mi pridemandu pri la nekuni?eblo inter tiuj du pre?manieroj. Mi atendis la sa?igo de Dio.
Unufoje, elirinte kirkon, mi rimarkis amason de la virinoj. Mi scii?is, ke ili intencis viziti iun pleja?ulon higumenon, kiu lo?is nemalproksime de Po?ajev. Mi tuj iris kun ili.
La higumeno eliris sur la korton el sia ?elo kaj benis ?iujn nin. Poste ni ekis unuope enveni al la ?elo por la aparta konversacio. Mi envenis lasta. La pleja?ulo atenteme a?skultis mian longan rakonton kaj diris, iom silentinte:
- Restu tie ?i ?is morga?, mi vin mona?inigu.
Poste li eliris el la ?elo enkorten, kaj mi sekve. Tie oni jam starigis du tablojn kaj sure kaseroloj kun man?a?o. Mona?inoj-obeulinoj, lo?antaj apud li, invitis ?iujn por man?i. La higumeno benis la man?adon kaj poste foriris en sian ?elon. Sed post la fino de la man?ado li denove eliris al ni, portante multo da ikonetoj. Li disdonis ilin, diris la vojan pre?on kaj benis ?iun aparte por la vojo. La virinoj foriris, do restis nur mi.
Vespere mi tralegis la vesperan kaj aldorman pre?aron kune kun la higumeno. Tuj li foriris en sian ?elon. Min oni ku?igis pordorme en la domo, en la komuna ina ?ambro kun la panjoj-obeuloj. Frumatene la pleja?ulo venis en la komunan korton kaj diris al unu obeulino:
- Vespere mi mantelotondos ?in. Preparu ?ion necesan.
Perplekse la panjo demandis:
- Kial do ?uste en mantelon, ne frokon? ?i estas ja ankora? nur laikino.
- ?i estas ja pleja mona?ino inter mona?inoj – respondis li - kvankam ?i surhavas la laikan.
Hazarde mi a?dis la parolon tra la fenestro kaj surprizi?is. Vespere post bezona pre?aro oni alportis la mona?an veston kun la mantelo. Tondinte miajn harojn, la higumeno diris:
- Nun vi estas la mantela mona?ino nomata L. La rozarion vi ne ricevas, ?ar vi ne havas la bezonon.
Mi pasigis en la domo du tagojn plu, do mi akcepis respondojn al multo de miaj demandoj. Adia?ante, li aldonis:
- Pekokonfesos kaj komunios vi en la Lavro. Venu ?i tien, se tio necesos.
Voje mi penis iri pli rapide por ne malfrui?i la Liturgion. Jam proksime de la Lavro min subite anta?is la nigra milica a?to, kaj jen ?i haltis.
La milicano eliris kaj atendis min. Li demandis:
- ?u vi estas landano a? la alveturinto?
- Alveturinto, – respondis mi.
- Montru la dokumentojn.
Mi fordonis la pasporton. Li rigardis la stampa?o de mia dimicilo, kaj respondis:
- ?u vi ripozas?
- Jes.
- Kie do estas via ripoza legitimilo?
- Por kio ?i bezoniatas?
- Kial “por kio”? ?u vi delonge restas ?i tie?
- Ne, jen ?uste nun mi alvenos la Lavron.
- Ena?di?u.
Oni min veturigis en milican fakon. Post la pridemando oni igis min skribi la ofican eksplikon, poste registris mian pasporton kaj redoninte ?in diris:
- Dum dudek kvar horoj vi fori?u de ?i-loko, kaj vi ne plu apera?u entute. Kompreneblas?
El la milico mi tuj iris la Lavron.
Anta? mi iris iu homo pastrosimila kun du valizetoj en du manoj. Li haltis kaj demandis min:
- ?u vi lo?as en-Lavre a? enurbe?
- En-Lavre.
- ?u do vi povus venigi min en la ?elon de higumeno K.?
- Certe. Iru, mi helpos - mi prenis unu valizon kaj informi?is:
- Tamen de kie vi veturis?
- De apud Nigra Maro, el la urbo Su?umi. Nu, kiel vi tie ?i fartas?
Dum ni kune malhaste iris, mi rakontis al la nekonata pastro pri mia espero ani?i iun mona?inejon. Fine, mi alvenigis lin al la bezona ?elo.
- Mi devas vin ?agreni, - diris li. – Oni nun forigas enmonden ?iun junan mona?on a? mona?inon. ?iu pordo anta? vi estos fermita. Jen mia konsilo. En nia montaro, malanta? Su?umi, lo?as mona?oj-dezertuloj, anka? mona?inoj. Do veturu tien, tie vi certe aran?os sin.
Li elpo?igis la notlibron, el?iris el ?i la folieton, kaj skribis la rekomendan leteron kun iu Su?uma adreso, kie mi povus resti unuatempe. Donante al mi la skribitan folion, la neatendita bonfaranto diris:
- Jen de la adreso oni venigos vin al la Amtkela lago, al la dezertulinoj.
Poste, li malfermis sian valizon kaj elprenis du librojn: “Patragoj” la? Ignatij Brjan?aninov kaj “Verkoj” de Isaak Siria, dirante:
- ?i tio estas donacita al vi por la pre?a rememoro pri mi. Ne forgesu nomi min enfine de via ?ela kutima pre?o.
Akceptinte la valoran donacon, mi klini?is, honorkisis lian manon kaj eliris la korpuson. La propono estis vere savonta, tamen mi timis uzi ?in. Mi ja havis nur la lastan monon, apena? sufi?a por reveni hejmen. ?iu konfuza provo ?an?i mian situon povus lasi min tute senrimeda. Do mi ne decidis lasi mian ?atatan nesteton.
Tamen jen denove fini?is la somero. A?tuni?is. Malvarmi?is. Je la mezo de Oktobro mi decidis viziti mian spiritan patron. Mi eliris la Lavron pli frue ol mateni?o, por ne renkonti la milican a?ton, kaj sukcese atingis la pleja?ulon. Al li mi rakontis ?ion okazintan post nia disi?o, kaj certe anka? pri la neordinara konsilo de la Su?uma pastro. A?skultinte, li diris:
- Veturu, nepre veturu.
Poste li stari?is, eniris en?elen kaj reveninte alportis cent rublojn.
- Se ni rigardu vian ?paregon, ?i tio sufi?os por alveturi al ?u?umi kaj anka? por reveni okaze de fiasko.
Iom silentinte, la aldonis:
- Morga? mi skemigos vin kaj poste vi startos la malproksiman kaj nekonatan vojon.
Frumatene, post la kutima ?ela pre?ero, li tondis miajn harojn kaj skemvestigis, nominte min Z. Poste, ni faris vojopre?on, kaj fine li benis min, dirinte: “La an?elon gardantan Dio donu al vi, do venu vojon sendube.”
Revenvoje mi tre malrapidis, memorante la renkonton kun milico. Alproksimi?inte al la Lavro, mi ku?i?is en arbustoj, ?isatendante la vesperon. Jam nokti?is, kiam mi atingis mian pla?an ?eleton. Morga? sekvonttage mi preti?is por la voja?on, simple preninte mian sakon. Kaj mi poreterne fori?is el la afabla Po?ajeva Lavro.
La urbon Su?umi mi atingis feli?e kaj miregis pri tiea vetero tiama. Mi ankora? ja neniam estis en la sudaj landoj. Evidenti?is, ke e? nun tie tute ne senti?is la a?tuno. ?io floris kaj verdis, la suno varmigis kvaza? somera, kaj la maran bordon plenigis la ripozantoj.
Mi trovis la bezonatan domon, transdonis al la mastrino la rekomendan leteron. Tuj mi estis afable akceptita. Post kelkaj tagoj mi, akompanita de unu Disklavino, per la mar?ruta buso forveturis al la montara vila?o Amtkelo. Mian sakon kun ankora? senbezonajn vintrajn vestojn mi lasis ?e la mastrino.
Mi elbusi?is en la lasta haltejo kaj direkti?is la? rivera valo al la Amtkela kanjono. Mi iris inter maloftaj dometoj, dronataj en la korta verda?o. Ie de sur la rokoj al la kanjono tiri?is stre?itaj dratoj, per kiuj la supraj, roklo?antaj vila?anoj akiras akvon: ili sinkigas sitelojn al la kanjona fundo kaj post ?erpo levigas ilin per vin?etoj.
Malsupre de la kanjono estas ebena?o, tutkovrita per malaltaj arbetoj de etfolia bukso. Tie la?rivere fadenas la a?tovojo, kiu multfoje transas la malprofundan rivereton de unu bordo al la alia.
En la fino de la rivervalo mi grimpis la? la pa?tista vojeto, kiu volvi?as sur la deklivo, jen loke malkruta, jen roka kaj abrupta. Supre super ni sterni?is la sufi?e vasta altebena?o.
Iam tie trovi?is la greka vila?o Opu?to, kiu nun entute malplenis. Tamen ?ie ankora? videblis fruktaj arboj: figaj, persikaj, prunaj, pomaj. Videblis altaj nuksarboj kun la fruktoj kaj anka? sur la arboj volvi?is sova?i?intaj vitoj.
?iuj domoj jam delonge detrui?is kaj putris. Restis nur ?tona kirketo, tamen sen tegmento.
Preterirante ?in, ni ekvidis iun viron, kiu fosis teron, kaj malka?is ion. Rande de la kavo staris ia kesto, en kiun li metis elfosintajn ostojn.
Ni longe staris, penante kompreni, kion do li faras. Fine, mi petis lin klarigi, por kio li faras tion.
La homo evidenti?is esti greko, anta? longe vivinta en la vila?o detruita. Tiam, dum la epoko de Stalino, ?iuj liaj samvila?anoj estis deportitaj en foran Kaza?ion. Tamen jen ?i tie restis la tomboj de liaj gepatroj. ?uste tial li venis ser?ante ilin. Pene li trovis ilin nun inter diskreskinta filikaro. Nun li eltombigis la gepatrajn ostojn por forveturigi ilin en la novan lo?ejon en Kaza?io kaj reenterigi ?e lia domo en ?ardeno.
Ripozinte dum la parolado, mi kun mia kunulino da?rigis la voja?on, vadante tra filika vepro, alta e? ?is homa staturo. Mi venis la randon de la altebena?o, kaj malsupreniris la? iu ligna ?tuparo en ?tonri?an valon. La vojeto nun volvi?is ?irka? grandegaj monolitaj ?tonoj, poiomete levi?ante, kaj fine aperis la Amtkela lago.
Mia vojo montaren do fini?is, la dezerta vivo komenci?is.